Nato gerginligi artiyor
Tatbikat iki aşamadan oluşuyor. Birinci aşamayı ittifak üyeleri ile işbirliği yapan ülkeler arasında ortak hareket planları üzerinde çalışma, ikincisi ise 'terör' saldırısına karşı savunma taktiklerini kapsıyor. Rusya'nın sert tepkisine yol açan gerginlik şimdilik taraflar arasında daha çok gizli yönetilmeye çalışılıyor.
Rusya 1 Haziran'a kadar sürecek olan NATO tatbikatını en üst düzeyden ağızlarla provokasyon olarak değerlendirirken iptal edilmesi için yoğun çaba harcadı. Bunu yapamayınca da taktik misilleme olarak Abhazya ve Güney Osetya ile sınır güvenliği anlaşması imzalayarak Gürcistan sınırındaki kontrolü arttırdı. Ayrıca 58. orduyu savaş düzenine geçirerek üst düzey tedbirler aldı.
Rusya'nın temel kaygısı
Rusya'yı rahatsız eden durumun ne belirtildiği gibi birinci aşamada Gürcistan ordusunun Rusya Silahlı Kuvvetlerine saldırı taktiklerini içermesi, ne de NATO'nun Gürcistan ile bilgi paylaşımına hazır olması ve bu bilgilerin Rusya'ya karşı kullanılabileceği kaygısı olduğu kaydediliyor. Rusya'yı asıl rahatsız eden temel unsurun çok daha stratejik olması dikkat çekiyor.
Bunlardan biri NATO'da yer almasalar da Güney Kafkasya ülkelerinin askeri faaliyetlere katılma isteğinin artması. Bu tatbikat Kafkaslardaki kontrolün her an Rusya'nın elinden çıkabileceği gibi bir görüntü ortaya çıkardı. Her ne kadar geçen yılki savaşla Abhazya ve Güney Osetya'nın bağımsızlıklarını tanıyarak bölgeye asker yerleştirme ve üs kurma başarısı elde etse de, Moskova için bu zaferin devamı uzun vadeli olmayabilir. Örneğin Ermenistan da giderek Batıyla kurulacak bir ittifak konusunda Rusya'yı alıştırmaya çalışıyor.
İkinci ve temel kaygı ise gerek paktın Avrupa toplantısında gerekse de bu tatbikatla NATO'nun genişleme stratejisinde Obama yönetiminin de temel bir değişikliğe gitmeyeceği mesajını vermesinde yatıyor. Aksine genişleme konusunda daha boyutlu bir strateji izleyerek başta Irak ve İsrail olmak üzere Ortadoğu ve Kafkasları da kapsayacak bir yaklaşım ortaya çıkıyor. Tüm bunlar organizasyonun global bir askeri örgütlenmeye doğru gittiğinin belirtileri olarak ortaya çıkıyor. Geçtiğimiz ay Avrupa'da yürütülen tartışma ve yeniden yapılandırılıp örgütlenmenin de buna yönelik bir hazırlık olduğu yorumu yapılıyor.
Bu yüzden tatbikata katılacak ülkeler konusunda her iki süper güç arasında yoğun bir mücadele yaşandı. Tatbikata organizasyonun temel ittifaklarının yanısıra Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan gibi yakın Kafkas ülkeleri ile Bosna Hersek, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti gibi Doğu Avrupalı ülkelerin katılması, yine Birleşik Arap Emirlikleri'nin de katılması bu durumu özetliyor. Her ne kadar Rusya da güçlü bir reaksiyon göstererek Kazakistan, Moldova, Sırbistan, Estonya, Letonya ve son anda da Ermenistan'ı vazgeçirmeyi başarsa da bunu ne kadar sürdürebileceği tartışmalı görünüyor.
Silahların sınırlandırılması
ABD'nin NATO konusundaki bu stratejisi aynı zamanda Rusya'ya karşı temel politikalarını ortaya koyması açısından da oldukça önem arz ediyor. Zira Obama yönetiminin gerek Doğu Avrupa'ya yerleştirmeyi düşündüğü Füze Savunma Sistemi, gerekse de (ve en önemlisi de) başta nükleer silahlar (STAR-1) olmak üzere stratejik saldırı silahlarının sınırlandırılması ve yayılmasının durdurulması konusunda henüz bir anlaşmaya varılamadı.
Bunlardan birincisi, ABD'nin Doğu Avrupa'ya yerleştirmeyi düşündüğü Füze Savunma Sistemi karşılığında Rusya'dan istenen İran'ın nükleer programını verdiği desteği çekmesi konusu oldukça şaibeli görünüyor. Çünkü Rusya da zaten İran'ın kontrol dışı nükleer silah üretimine karşı ve bunu kendisi için de bir tehdit olarak algılıyor. Bu yüzden de Rusya bunu Ortadoğu'daki etkinliğinin bitirilmesi olarak gördü ve bu konuda pazarlık yapmayacağını bildirdi.
İkinci önemli nokta ise STAR-1 anlaşması olarak dikkat çekiyor. Zira nükleer silahları sınırlandıran ve aslında 1 Mayis`ta süresi biten ancak yılsonuna kadar süreceği belirtilen STAR-1 anlaşmasının yenilenmesi ve silahlanma konusunda ciddi bir uzlaşmanın sağlama beklentisi ertelendi.
Öngörülen anlaşmanın kapsayacağı nükleer silahların modelleri, stoklarda bulunan başlıklardan imha edilecek olanların sayıları ve kalanların depolanma biçimleri (acil saldırı pozisyonuna geçmeyecek şekilde olması) ile (imha süreci ve sonrası) kontrol mekanizmaları konusundaki uzlaşma henüz sağlanamıyor. Bununla birlikte savaş uçağı, tank ve diğer nükleer olmayan askeri mühimmatın sınırlandırılması ve kontrolünü öngören Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Anlaşması konusundaki belirsizlikler de silahlanma konusunda Rusya'yı tedirgin eden noktalar olarak kalıyor.
Bunların sadece her iki ülkeyi değil aynı zamanda tüm insanlığın geleceğini ilgilendiren ve belirleyen bir konu olduğu da unutulmamalı
Gerginliği gizli yönetmek
Bu tatbikat Rusya ile ABD arasındaki küresel çekişmenin yeni yönetim döneminde de bitmeyeceğinin somut işareti olarak ortaya çıkıyor. Ancak bu dönemde Rusya ittifaklarını ve etkinlik sahalarını koruma konusunda geçtiğimiz yıllardaki kadar direngen olmayabilir. Bunun temel sebeplerinden biri de ekonomik kriz. Rusya'daki ekonomik kriz sadece kendi iç politikasını değil dış politikasını ve dolayısıyla ulusal güvenliğini de etkileyecek düzeylere ulaşıyor.
Kriz karşısında kendisi bile ayakta durmakta güçlük çekerken Beyaz Rusya, Ermenistan'a ve bazı Orta Asyalı ortaklarının taleplerini karşılamak büyük bir yük olarak karşısında duruyor. Örneğin Ermenistan gibi neredeyse günlük ilişiklerini krediye bağlamış ittifaklarla stratejik konularda kalıcı güven oluşturmak zor görünüyor.
Şimdi Rusya tek tek bu ittifakları tutmak yerine NATO'nun durdurulması konusunda direk ABD ve Avrupa'yı muhatap alacağı açık. Son dönemlerde karşılıklı olarak diplomatların istenmeyen adam ilan edilmesi ve Rusya Dışişleri Bakanı'nın bu ay sonunda yapılacak NATO konseyi toplantısına katılmaktan vazgeçmesi bunun sadece görünen yönleri. Asıl gerginlikler geçtiğimiz aylarda verdikleri taahhütlere bağlı kalarak biraz daha gizli tutmayı sürdürecekler. Bunu ne kadar sürdürebilirler, bu kestirilemiyor, ancak var olan gerginliği daha fazla saklamakta güç olabilir. (Gundem)